Pokrzywa kojarzy się nam zwykle z uciążliwym chwastem, którego maleńkie, bogate w rozmaite związki chemiczne (głównie kwasy) włoski parzydełkowe są sprawcą przykrych i bolesnych poparzeń (można je złagodzić okładami z liści babki, szałwii, mięty lub szczawiu, a nawet soku z...pokrzywy). Mimo to nie należy oceniać rośliny zbyt pochopnie, gdyż w jej tkankach poza kwasami znajdziemy również ogromne bogactwo wartościowych składników odżywczych i związków mineralnych, dzięki którym możemy wykorzystywać pokrzywę na wiele różnych sposobów (np. w medycynie, w kosmetyce, w ogrodzie oraz w kuchni).
Wykorzystanie pokrzywy w kuchni
Kulinarne znaczenie pokrzywy nie jest jeszcze zbyt duże, chociaż już coraz częściej sięgamy po jej młode liście, wykorzystując je do przygotowywania wiosennych sałatek, obiadowych jarzynek, a także przyprawiania zup, sosów oraz mięs.
Właściwości lecznicze pokrzywy
Ugruntowaną pozycję pokrzywa ma natomiast w lecznictwie (głównie młode liście oraz korzenie pokrzywy zwyczajnej). Swoje wspaniałe właściwości zawdzięcza między innymi zawartym w tankach witaminom (np. A, B2, C, K), związkom mineralnym (w dużej ilości potas i azot oraz fosfor, magnez, żelazo, wapń, krzem, mangan, cynk), chlorofilowi, karotenoidom, flawonoidom, ksantofilowi, garbnikom, pektynom, enzymom, kwasom organicznym, glukokininie, białkom oraz wielu innym, ważnym dla naszego zdrowia substancjom chemicznym. W lecznictwie wykorzystuje się przede wszystkim świeży sok, wyciśnięty z młodych liści oraz suszone liście, nasiona i korzenie. Ich wpływ na nasze zdrowie jest bardzo duży i różnorodny. Preparaty z pokrzywy mają między innymi właściwości przeciwzapalne, przeciwkrwotoczne i przeciwgrzybiczne. Soki oraz wywary podawane doustnie hamują niewielkie krwawienia w układzie pokarmowym (np. wrzodowe), wspomagają procesy trawienne oraz poprawiają funkcjonowanie układu moczowego. Związki zawarte w pokrzywie wspomagają również leczenie cukrzycy typu II, obniżają ciśnienie krwi, osłabiają potliwość, poprawiają pracę wątroby, wpływają korzystnie na przemianę materii, a także oczyszczają organizm z toksyn. Preparaty z pokrzywy znakomicie uzupełniają niedobory związków mineralnych i witamin, dlatego są szczególnie polecane osobom cierpiącym na anemię oraz rekonwalescentom, powracającym do zdrowia po długotrwałej chorobie. Preparaty przygotowane z korzenia pokrzywy, mają zastosowanie w leczeniu początkowych stadiów chorób prostaty u mężczyzn (spowalniają rozwój choroby), a także wspomagają leczenie niektórych chorób o podłożu hormonalnym zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Przy zastosowaniu zewnętrznym pokrzywa pomaga łagodzić choroby skóry (np. stany zapalne, owrzodzenia, rany), a także wzmacnia włosy, zapobiegając ich wypadaniu oraz likwiduje łupież i łojotok.
Zasady bezpieczeństwa
Musimy jednak pamiętać, że do celów leczniczych (szczególnie przy zastosowaniach wewnętrznych) należy bezwzględnie zbierać tylko młode liście i szczytowe fragmenty pędów, które jeszcze nie posiadają pączków kwiatowych i to najlepiej z roślin, rosnących na terenach czystych ekologicznie (unikajmy zbioru ziela np. przy ulicach). W starszych liściach i w kwitnących pędach pojawiają się substancje, mogące uszkadzać wątrobę i nerki, dlatego nie wolno ich spożywać. Nie należy też zrywać liści gołymi dłońmi, gdyż z pewnością będzie to doświadczenie bardzo przykre. Gumowe rękawice skutecznie ochronią skórę rak przed drażniącym działaniem włosków. Kidy liście pokrzywy zwiędną lub zostaną poddane krótkiej obróbce termicznej (sparzone wrzątkiem), przestają parzyć.
Pokrzywa – właściwości i zastosowanie
Pokrzywa – właściwości i zastosowanie
Wykorzystanie pokrzywy w ogrodnictwie
Poza ogromnym znaczeniem w lecznictwie i kosmetyce, pokrzywa ma także inne zastosowania. Bardzo powszechnie wykorzystuje się jej właściwości między innymi w ogrodnictwie. Z młodych roślin wykonuje się gnojówkę (zebrane liście oraz pędy umieszcza sie w plastikowej beczce, zalewa wodą i odstawia na okres 1-2 tygodni), wyciągi (zalane wodą liście w proporcji 5l na 0,5 kg. ziela, odstawia się w ciepłe miejsce na ok. dobę) lub wywary (gotując liście ok. 20 min. na niewielkim ogniu). Wszystkie te preparaty można wykorzystać zarówno do nawożenia jak i ochrony roślin, z tym, że gnojówkę należy przed użyciem dość mocno rozcieńczyć wodą (proporcje wody i preparatu są uzależnione tego, do czego mają zostać wykorzystane), natomiast w przypadku wyciągu i wywaru już nie jest to konieczne. Niewykorzystane preparaty można użyć do wzbogacenia kompostu o dodatkowe substancje odżywcze. Liście pokrzywy sprawdzają się też doskonale jako ściółka w uprawach warzywnych. Nie tylko wzbogacają glebę w związki mineralne, ale także chronią podłoże przed utratą wilgoci, zapobiegają rozwojowi chwastów, poprawiają strukturę wierzchniej warstwy gleby oraz ograniczają wystąpienie niektórych chorób i szkodników.
Inne zastosowania pokrzywy
W gospodarstwach ekologicznych, liście pokrzywy są cennym i wartościowym składnikiem paszy zwierząt oraz ptaków hodowlanych (między innymi młodych kaczek, kur i indyków).
Bogate w mocne włókna pędy, stanowią też wartościowy surowiec do wyrobu lin oraz tkanin ekologicznych.
Liście wykorzystuje się także do konserwowania żywności i odstraszania owadów, a z soku uzyskuje się zielone barwniki, mające zastosowanie w przemyśle spożywczym i kosmetycznym.
Nie należy zapominać również o ekologicznej roli pokrzywy. Jej liście służą do rozwoju wielu gatunków pożytecznych owadów w tym także rozmaitych motyli (między innymi kilku rusałek), dlatego jej obecność w ogrodzie nie tylko odciągnie amatorów liści (gąsienice motyli) od roślin użytkowych, ale również zapewni obecność skrzydlatych sprzymierzeńców.
Pokrzywa – właściwości i zastosowanie
Autor: Katarzyna Józefowicz
Źródła:
1. Dr Hanna Legutowska „Pokrzywa dobra na wszystko” Działkowiec 4/2012, str. 74-75
2. „Zioła w domu” D. Tyszyńska-Kownacka W-wa, wydanie III
3. „Rośliny lecznicze” J. Kresanek W-wa 1983r.
4. Wikipedia
0 komentarzy