Cis rozmnażanie, sadzonki i sadzenie

Cisy w ogrodzie

Cisy w naszych ogrodach należą do jednych z najpopularniejszych krzewów iglastych. Wprawdzie czysty gatunek ze względu na swoje rozmiary do uprawy raczej się nie nadaje, ale już jego liczne odmiany o niższym wzroście, ładniejszym pokroju i często również barwnych igłach w ogrodach sprawdzają się znakomicie. Najwięcej oryginalnych roślin znajdziemy wśród odmian cisa pośredniego (Taxus × media), jednak także cis pospolity (Taxus baccata) posiada w swoich szeregach kilka interesujących ciekawostek.

Walory dekoracyjne i użytkowe cisów

Cisy cenione są głównie za swój gęsty i zwarty pokrój, podatność na przycinanie oraz powolny wzrost. Należą też do nielicznych krzewów iglastych, mogących rosnąć na stanowisku cienistym, choć radzą sobie także w półcieniu i w słońcu. Uprawiając cisy należy jednak pamiętać, że są one też jednymi z niewielu iglaków preferujących podłoże wapienne. Oczekują także żyznej, próchniczej, przepuszczalnej i stosunkowo wilgotnej gleby oraz dość wilgotnego powietrza. Znakomicie nadają się na żywopłoty formowane (cięcie należy przeprowadzać wczesną wiosną III-IV lub latem VII-VIII, cięte później niż w sierpniu, nie zdążą się zregenerować przed zimą) lub niskie, nieformowane obwódki, mogą stanowić element ciekawej kompozycji rabatowej lub być uprawiane w pojemnikach (odmiany niskie). Cisów nie należy jednak sadzić w pobliżu miejsca zabaw dla dzieci, gdyż wszystkie jego części (poza osnówką) są silnie trujące. Także wykonując prace pielęgnacyjne należy obchodzić się z rośliną ostrożnie, zachowując wszelkie środki bezpieczeństwa (np. stosując rękawice ochronne).

Cisa pospolitego można rozmnażać zarówno generatywnie (z nasion) jak i wegetatywnie (przez sadzonki pędowe).

Rozmnażanie z nasion

Rozmnażanie cisów przez nasiona jest dość trudne i czasochłonne, a wschody siewek są nieregularne. Poza tym rośliny pozyskane tą drogą nie zawsze powtarzają cechy egzemplarza matecznego. Ten rodzaj rozmnażania jest szczególnie nieprzydatny w przypadku odmian barwnych, gdyż ich siewki najsłabiej powtarzają cechy rodzicielskie. Jeśli jednak postanowimy tą metodą rozmnażać cisy, powinniśmy jesienią (IX-X) zebrać dojrzałe, czerwone owoce, oczyścić znajdujące się w nich nasiona z osnówki i przechowywać je przez 3-4 miesiące w temp. ok. 20°C, a następnie na 4 miesiące przed wysiewem poddać stratyfikacji w temperaturze ok. 5°C. Tak przygotowane nasiona wysiewamy jesienią (lub wiosną następnego roku) do skrzynek wypełnionych wilgotną mieszanką ziemi torfowej (odkwaszonej) oraz piasku i umieszczamy w inspekcie lub w szklarni pod cieniówką.

Cis sadzenie

Cis sadzenie

Rozmnażanie przez sadzonki

Najlepszym i najczęściej wykorzystywanym sposobem rozmnażania cisów jest sadzonkowanie pędów. Tą metodą możemy rozmnażać wszystkie odmiany, zachowując przy tym ich typowe cechy ozdobne. Sadzonki najlepiej pobierać z roślin jesienią (IX-X). W przypadku cisa lepiej przyjmują się duże sadzonki zdrewniałe, cięte z wierzchołków pędów niż młode, zielone, tegoroczne przyrosty. Pozyskanych sadzonek nie nacina się u podstawy, gdyż obniża to u nich zdolność korzenienia się, natomiast należy oczyścić ich dolną część z igieł i zanurzyć w ukorzeniaczu oraz w zaprawie przeciwgrzybowej. Przygotowane sadzonki umieszczamy w pojemniku wypełnionym podłożem (najlepiej odkwaszoną ziemią torfową z dodatkiem piasku) i ustawiamy w inspekcie lub nieogrzewanej szklarni pod cieniówką. W czasie korzenienia temperatura podłoża nie powinna przekraczać 10°C, gdyż wtedy zamiast korzeni będzie się rozrastać tkanka kalusowa. Wiosną ukorzenione sadzonki należy przenieść do osobnych doniczek i ustawić pod cieniówką, a późnym latem (VIII-IX) lub wczesną wiosną (III-IV) następnego roku wysadzić na miejsce stałe. Rośliny posadzone późnym latem zdążą się jeszcze przygotować do zimy, a ponieważ kończą już wegetację, są mniej narażone na wysychanie. Z kolei krzewy posadzone wczesną wiosną będą miały większą szansę na przyjęcie się w nowym miejscu, przed nastaniem ciepłego i suchego lata.

Cis pospolity

Zastosowanie

Jeśli planujemy wykorzystać cisy do utworzenia żywopłotu, młode rośliny sadzimy w rzędzie w odległości ok. 30-50 cm. od siebie (w zależności od szerokości i siły wzrostu danej odmiany) lub naprzemiennie w dwóch rzędach. Na żywopłoty powinniśmy wybierać odmiany o wyprostowanym lub kolumnowym pokroju (np. cisa pospolitego : „Fastigiata”, „Erecta”, „Overeynderi” czy cisa pośredniego: „Hicksii”, „Hilli”, „Wojtek”). Jeśli wybierzemy odmiany niskie, cięcie będzie zbędne, a rośliny będą znakomicie nadawały się na niewysokie żywopłoty i obwódki.

Cisy możemy również wykorzystać jako wspaniały element kolorystyczny w kompozycji rabatowej. Wtedy należy przy sadzeniu uwzględnić pokrój i wysokość danej rośliny, sadząc odmiany niskie z przodu rabaty, wyższe natomiast bardziej z tyłu.

Sadzenie

Przed sadzeniem cisów warto sprawdzić odczyn pH podłoża, gdyż rośliny nie lubią gleb kwaśnych. Następnie należy wykopać odpowiednio szeroki otwór, wypełnić go do połowy dobrą, żyzną ziemią z dodatkiem odkwaszonego torfu, umieścić na niej sadzonkę i obficie zalać ją wodą, a następnie uzupełnić otwór do poziomu gruntu pozostałą ziemią. Ważne, aby sadzonka była umieszczona w podłożu na podobnej głębokości, jak rosła dotychczas.

Cis pospolity

Autor: Katarzyna Józefowicz

Źródła:
1.    „Działkowiec” 02/2013 „Ponadczasowe cisy” str. 18/20 mgr P. Banaszczak
2.    „Rozmnażanie drzew i krzewów ozdobnych” A. Bärteles PWRiL W-wa 1982r.
3.    „Kwiaty i krzewy ozdobne w ogródku” I. Kiljańska PWRiL W-wa 1990r
4.    Tabaza