Berberys pospolity sekrety uprawy i pielęgnacji

Berberys pospolity (Berberis vulgaris) znany jest również pod nazwami berberys zwyczajny i kwaśnica pospolita. Jest powszechnym krzewem, chętnie wykorzystywanym w nasadzeniach zieleni. W stanie dzikim występuje na terenie Europy. Za jego ojczyznę uważane są Szkocja i Irlandia. Berberys pospolity jest rośliną mało wymagającą. Dzięki łukowato wygiętym pędom i ciekawie zabarwionym liściom jest również bardzo dekoracyjny. Jesienią liście nabierają ładnych czerwono-pomarańczowych kolorów. Choć krzew zrzuca liście na zimę, na pędach pozostają lśniące, szkarłatne owoce, dzięki czemu stanowi ciekawy akcent w ogrodzie również o tej porze roku.

Opis gatunku

Krzew dorasta do wysokości 3 m. Pędy pionowe są słabo rozgałęzione i lekko łukowato wygięte. Liście odwrotnie jajowate lub eliptyczne, zwężają się u podstawy, ich brzegi są drobno piłkowane. Pędy pokryte drobnymi cierniami. Niewielkie bladożółte kwiaty zebrane są w zwisające grona. Wyrastają one w kątach liści, szczególnie licznie na końcach gałęzi. Z bliska ich zapach nie jest przyjemny. Nie jest jednak zbyt intensywny ‒ z daleka mało wyczuwalny. Kwiaty są wyjątkowo lubiane przez owady. Okres kwitnienia tego gatunku przypada na maj i czerwiec. Na jesieni dojrzewają bardzo dekoracyjne jagody. Podłużne owoce, gdy dojrzeją, nabierają pięknej, czerwonej barwy. Podobnie jak liście mają przyjemny kwaskowaty smak i mogą być jedzone. Największą popularnością cieszy się odmiana Atropurpurea, której liście w słońcu nabierają głębokiej fioletowopurpurowej barwy. W przypadku krzewów sadzonych w cieniu są mniej wybarwione, zielonopurpurowe.

Wymagania uprawowe

Berberys pospolity lubi stanowiska w pełnym słońcu lub półcieniu. Wymagania glebowe ma niewielkie. Może rosnąć niemal na każdej glebie, pod warunkiem że będzie ona w odpowiednim stopniu przepuszczalna. Berberys dużo lepiej znosi okresowe susze niż zalanie. Optymalne będzie podłoże lekkie, piaszczyste, z domieszką gliny, umiarkowanie żyzne i wilgotne. Gatunek w pełni mrozoodporny.

Berberys pospolity

Sposób uprawy i pielęgnacja

Uprawa krzewów berberysu jest łatwa. Są to bardzo tolerancyjne rośliny. Dobrze znoszą warunki panujące w mieście. Mogą być również sadzone w pojemnikach. Berberys nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Przycinanie jest jednak konieczne, jeśli chcemy zachować ładny pokrój krzewu. Najlepiej robić to zaraz po przekwitnięciu kwiatów lub późną zimą. Wycinamy połamane i uschnięte gałęzie. Co trzy lata warto odmłodzić krzew, wycinając najstarsze zdrewniałe pędy. Takie cięcie przeprowadzamy wczesną wiosną, zanim pojawią się liście. Nawożenie i podlewanie berberysu pospolitego nie jest konieczne, jedynie rośliny uprawiane w pojemnikach zasilamy wiosną i regularnie nawadniamy.

Berberys pospolity

Rozmnażanie

Berberys pospolity może być rozmnażany z nasion, najlepiej wysianych jesienią, ponieważ dobre wschody uzyskamy po przemrożeniu. Młode rośliny pojawią się dopiero wiosną. Najlepszym miejscem do uprawy nowych roślin byłby zimny inspekt. Z nasion rozmnażamy jedynie gatunek, ponieważ odmiany mogą nie powtórzyć cech rośliny matecznej. Aby uzyskać młode rośliny identyczne z rośliną mateczną, musimy rozmnażać je przez sadzonki. Do tego celu możemy użyć sadzonek półzdrewniałych pobranych jesienią z młodych pędów lub sadzonek zdrewniałych również pobranych jesienią lub późną zimą. Sadzonkujemy je w pojemnikach wypełnionych przepuszczalnym podłożem i umieszczamy w zimnym inspekcie. Młode rośliny wysadzamy do gruntu, dopiero gdy będą miały dwa lata.

Berberys pospolity

Choroby i szkodniki

Berberys pospolity ma dużą odporność na choroby. Rzadko bywa też atakowany przez szkodniki. Na krzewach sadzonych w cieniu, w miejscach nieprzewiewnych i wilgotnych może pojawić się mączniak prawdziwy.

Właściwości

Do celów leczniczych stosuje się liście, owoce, korę oraz korzenie berberysu pospolitego. Zarówno liście, jak i owoce są bogate w witaminę C. Jest jej nawet więcej niż w cytrynie, w związku z czym berberys nazywany bywa polską cytryną. W owocach znajdziemy również witaminę E, flawonoidy, głównie rutynę, kwasy organiczne, sole mineralne pektyny i karotenoidy. Kora i korzenie zawierają alkaloidy izochinolinowe oraz garbniki, wykazują działanie antybiotyczne. Odwar przygotowany z liści poprawia apetyt i trawienie, stymuluje wydzielanie soków trawiennych. Jest pomocny także przy schorzeniach dróg żółciowych i moczowych. Owoce podnoszą odporność organizmu. Polecane są przy przeziębieniu, gorączce i stanach zapalnych, a także przy osłabieniu i zaburzeniach przemiany materii. Berberys wykorzystywany jest również w kosmetyce. Skuteczny w walce z trądzikiem i przebarwieniami. Wykorzystywany jest do produkcji środków do pielęgnacji skóry przesuszonej, zniszczonej, uszkodzonej przez działanie promieni słonecznych.

Berberys pospolity

Zastosowanie w kuchni

Ze świeżych owoców przyrządza się soki, syropy, dżemy, marmolady i konfitury, a także nalewki i wino. Owoce mogą być również suszone i jedzone w postaci zdrowej przekąski lub jako dodatek do musli. Są też doskonałą dekoracją deserów i ciast oraz świetnym dodatkiem do herbaty, sosów i potraw mięsnych.

Justyna Przasnyska