Kapusta biała (Brassica oleracea var. capitata f. alba) jest w naszym kraju jednym z najpopularniejszych warzyw z rodziny kapustowatych. W naturze czysta odmiana nie występuje, ale ponieważ jej przodkowie pochodzą z rejonów o stosunkowo łagodnym klimacie (min. Basen Morza Śródziemnego), roślina ma dość wysokie wymagania uprawowe. Mimo to uprawiana jest często, gdyż posiada duże wartości odżywcze oraz wyjątkowy smak.
Opis
Kapusta biała głowiasta należy do warzyw dwuletnich. W pierwszym roku uprawy tworzy główki, które składają się z liści i skróconego pędu, w drugim natomiast wydaje pęd kwiatostanowy (choć błędy uprawowe mogą spowodować wybicie pędu kwiatowego już w pierwszym roku uprawy).
Wymagania i uprawa
Ze względu na pochodzenie i duże wymagania, uprawa kapusty nie należy do łatwych. Rośliny mają spore oczekiwania w stosunku do światła, wilgoci oraz temperatury, dlatego nie na każdym stanowisku się udają. Aby doczekać się ładnych główek, pod uprawę kapusty białej należy wybrać stanowisko ciepłe, osłonięte i słoneczne oraz żyzną, zasobną w składniki pokarmowe i umiarkowanie wilgotną glebę, której odczyn zbliżony jest do obojętnego. Najlepiej udają się na glebach w I lub II roku po oborniku. Zapewnienie kapuście białej odpowiednich warunków glebowych jest dość trudne, gdyż rośliny nie tolerują przesuszania (szczególnie w okresie wzrostu), a jednocześnie źle znoszą nadmiar wilgoci, powodującej u nich pękanie główek, zagniwanie dolnych liści oraz rozwój chorób grzybowych. Ze względu na podwyższone ryzyko wystąpienia typowych chorób i szkodników, kapusty nie wolno też sadzić na stanowiskach zajętych wcześniej przez inne warzywa z tej rodziny. Minimalny okres przerwy powinien wynosić nawet 3-4 lata.
Kolejnym czynnikiem wpływającym na powodzenie uprawy kapusty białej jest temperatura. Rośliny nie tolerują zbyt niskich temperatur, jednak nie lubią także wysokich wartości. Najodpowiedniejszy dla nich zakres to temperatura wynosząca ok. 18-20°C. Co prawda kilka dni (2-3) z niewielkim, kilkustopniowym przymrozkiem nie powinno wyrządzić roślinom większej szkody, ale już przedłużające sie chłody mogą pobudzić je do przedwczesnego kwitnienia, a tym samym uniemożliwić zawiązanie główek. Z tego względu uprawę kapusty białej, szczególnie odmian wczesnych, prowadzi się w naszym kraju głównie z rozsady.
Kapusta biała
Produkcja rozsady
Produkcja rozsady kapusty białej trwa ok. 1,5-2 miesiące i powinna być rozpoczęta bardzo wczesną wiosną. Odmiany najwcześniejsze (okres wegetacji ok. 60-100 dni) należy wysiewać już w II-III, nieco później, bo w IV odmiany średniowczesne i średniopóźne (okres wegetacji ok. 110-140 dni), a na samym końcu, zwykle w V, odmiany najpóźniejsze (okres wegetacji ok. 140-160 dni). Do czasu wykiełkowania, skrzynki z nasionami należy przechowywać w miejscu bardzo widnym oraz dość ciepłym (ok. 17-20°C), a kiedy rośliny wzejdą, najeży obniżyć temp. do poziomu ok. 13-16°C. Gdy siewki rozwiną 2-4 liście, należy je przepikować, a krótko przed wysadzeniem na miejsce stałe, ponownie obniżyć im temp. do ok. 10-12°C, co pozwala zahartować rośliny. Podczas produkcji rozsady, siewkom należy zapewnić nie tylko odpowiednią temperaturę, ale także wilgotność, gdyż młoda kapusta jest wyjątkowo wrażliwa na niedobory wody. Najwcześniejsze odmiany kapusty można wysadzać do gruntu już pod koniec kwietnia, zachowując rozstawę ok. 40 x 50-60 cm.
Kapusta biała
Odmiany
Kapusta biała doczekała się obecnie dużej ilości odmian, wśród których możemy znaleźć rośliny wczesne i średniowczesne np.: „Gloria di enkhuizen 2”, „Biała Benia F1”, „Fantazja F1”, „Ditmarska najwcześniejsza”, „Pierwszy Zbiór” oraz średniopóźne i późne np.: „Kamienna Głowa”, „Brunświcka”, „Amager Polana”, „Kalina F1”, „UlaF1”.
Kapusta biała
Choroby i szkodniki
Należąca do rodziny kapustowatych kapusta biała narażona jest na szereg zagrożeń ze strony chorób i szkodników. Najczęściej rośliny atakowane są przez choroby grzybowe (np. mączniaki, szara pleśń, kiła kapusty, zgorzel siewek, zgnilizny - czarna, sucha, twardzikowa) oraz szkodniki (np. śmietki, bielinki, piętnówki, mszyce, chowacze, mątwiki). Zanim jednak sięgniemy po preparaty chemiczne, warto najpierw zastosować profilaktykę, która polega na przestrzeganiu zmianowania (nie sadzenia roślin kapustnych po sobie przez 4-5 lat) oraz oprysku plantacji preparatami na bazie wyciągów roślinnych (np. czosnku, cebuli, piołunu).
Kapusta biała
Przechowywanie
Średniopóźne i późne odmiany kapusty białej nadają się do przechowywania przez okres zimowy. Najlepiej ułożyć je w pryzmach na dnie chłodnych i ciemnych pomieszczeń (np. piwnicy) lub przechowywać w kopcach ziemnych. Do przechowania nadają się wyłącznie główki wyrośnięte, nieuszkodzone i zdrowe.
Kapusta biała
Wartości odżywcze
Kapusta biała to roślina niezwykle wartościowa, która posiada w swoim składzie ogromne bogactwo mikro i makro elementów (np. magnez, potas, fosfor, wapń, sód, żelazo) oraz witamin (A, B, C i E), a także szereg innych związków organicznych np. kwas foliowy i flawonoidy (min. sulforafan). Dzięki nim ma dobroczynny wpływ na nasz organizm, wspomagając pracę układu pokarmowego oraz działanie układu odpornościowego. Jej rozgniecione liście oraz zawarty w nich sok, znakomicie nadają się na okłady, gdyż likwidują obrzęki, opuchlizny oraz siniaki.
Zastosowanie
Kapusta to roślina bardzo uniwersalna. Można ją spożywać zarówno na surowo np. w postaci sałatek, surówek (np. z jabłkiem, marchewką i jogurtem) lub soku, jak i przygotowywać z jej udziałem zupy (np. kapuśniak) oraz dania gotowane, smażone lub pieczone (np. bigos, gołąbki, pierogi, kapusta z grochem), a także kisić.
Autor: Katarzyna Józefowicz
Źródła:
1. „ABC ogrodnictwa” PWR i L W-wa 1978r. – praca zbiorowa
2. „ Działkowic” 2/09 mgr K. Sawicki, „ Wczesne kapusty na działce” str. 49
3. „Działka, moje hobby” praca zbiorowa PWRiL W-wa 1982r.
0 komentarzy